Jonge mbo-student mist (jouw?) dementiekennis

Hoe leren mbo-docenten en zorgstudenten (zoals Kenny) over dementie? Twee ROC-docenten en een netwerkcoördinator van het UKON geven inzicht. En DEMPACT vult aan met een onderwijsinventarisatie.

QoLEAD zette ‘kennis delen met mbo-zorgonderwijs’ op de agenda van een consortiumdag. Het consortium vroeg DEMPACT mee te denken en haar netwerk in te zetten. Met groot enthousiasme verzorgden daarop ROC Mondriaan uit Rotterdam, ROC Nijmegen en het Universitair Kennisnetwerk Ouderenzorg Nijmegen (UKON) gastpresentaties, net als DEMPACT zelf. Hier lees je de samenvatting.

Wist jij dat? – Mbo is grootste groep

In Nederland zijn zo’n 60 zorg- en welzijnsopleidingen in het mbo, hbo en wo. DEMPACT faciliteert vooral kennistoepassing in middelbaar beroepsonderwijs. En dat is niet voor niks.

Van de professionals die werken in de ouderenzorg, is het overgrote deel mbo-opgeleid. Als we kennis uit dementieonderzoek bij deze groep toepassen, is de impact op dementiezorg en welzijn enorm.

Grote behoefte aan kennis en kunde rond dementie

En er is nog een reden voor onze focus op het mbo. Al vroeg in hun opleiding en loopbaan komen bijna alle mbo-studenten veelvuldig mensen tegen met dementie. Maar kennis of vaardigheden om met hen om te gaan, hebben ze dan nog niet. Bij studenten én hun docenten is veel behoefte om hierover te leren.

Vanwege deze situatie ligt de onderwijsfocus van veel Academische Netwerken Ouderenzorg ook op mbo-geschoolde zorgverleners.

Wist je dit dan? – ‘Dementie’ zit niet altijd in het curriculum

Hoewel bijna alle professionals in ouderenzorg met dementie te maken krijgen, heeft dementie geen vaste plek in opleidingen voor zorg- en welzijnsprofessionals. Opleidingen maken hun curriculum zelf, op basis van landelijke, wettelijk vastgestelde richtlijnen; die geven hoofdlijnen en noemen dementie niet. Er zijn dan ook grote verschillende tussen curricula, gelet op hoeveel aandacht ze besteden aan dementie.

Scholen selecteren: dementiekennis en leervorm

Is dementie wel een onderdeel van de opleiding? Dat verschilt per onderwijsinstelling en hangt vaak af van de van individuele docenten. Ook de leervormen waarin opleidingen kennis over dementie aanbieden, lopen sterk uiteen.
Aan welke dementiekennis is behoefte binnen het mbo?

DEMPACT liet inventariseren aan welke dementiekennis behoefte is. Ook sprak DEMPACT met veel betrokkenen uit het onderwijs, zoals docenten, curriculumontwikkelaars en opleidingscoördinatoren. Daaruit blijkt dat er behoefte is aan kennis en vaardigheden rond deze onderwerpen:

• Omgaan met onbegrepen gedrag
• Benaderingswijzen
• De mens centraal (in plaats van de ziekte)
• Ethische dilemma’s
• Diagnostiek
• Samenwerken met mantelzorgers
• Inzet van technologie
• Dementie op jonge leeftijd
• Leefstijl

Hoe bieden mbo’s die liefst aan?

Bij navraag melden mbo’s direct: geen rapportages en verslagen over onderzoek. Met die vorm kunnen zij niets. Leervormen die wel passend zijn:

• casuïstiek
• korte video’s of animaties
• modulaire e-learning of leer-snippets
• tekst op taalniveau B1

Zelfgemaakt onderwijsmateriaal en kennisbronnen

Veel docenten maken zelf onderwijsmateriaal. Kennis verzamelen ze daarvoor op betrouwbare websites met begrijpelijke informatie, die goed wordt onderhouden (check het lijstje op Drie dingen die je moet weten).

Dementietechnologie? Voordoen is volgen

Directe aanleiding voor QoLEAD om met mbo-docenten te praten was de wens om AI-toepassingen via de zorgopleidingen te implementeren in de zorg. Kan dat?

Het blijkt dat er eerst meer bewustzijn moet komen over het nut van AI-toepassingen. Studenten leren vooral van hun ‘boegbeelden’ op de werkvloer. Vaak zijn dat oudere collega’s met veel ervaring maar weinig innovatiedrang. Wat dan wellicht werkt: mensen op de werkvloer mét innovatiedrang daarvoor opleiden, en zo boegbeelden en ambassadeurs creëren voor inzet van dementietechnologie.

Verplaats je in mbo-student

Studenten in het beroepsonderwijs zijn vaak jong en leren vooral in de praktijk. Het vraagt inlevingsvermogen én ervaring om kennis uit onderzoek te vertalen naar passende leervormen voor deze doelgroep. Verdiep je daarom in het mbo en werk samen met een ROC. Dit kan daarbij helpen:

• Kijk de check serie Zorg (aflevering Kenny);
• organiseer ontmoetingen tussen mbo-onderwijs en je wetenschapsteam (zoals genoemde consortiumbijeenkomst, of een hackaton);
• vraag hulp bij vertaling van je resultaten naar een passende leervorm (bijvoorbeeld via DEMPACT, of een UKON in jouw regio);
• check voorbeelden van lesmaterialen op de UKON Academy: ukonnetwerk.nl.

Kans: minoren, keuzedelen en casemanagersopleiding

Er zijn geen onderwijsrichtlijnen (kwalificatiedossiers) die richting geven aan onderwijs over dementie, noch landelijke werkwijzen voor implementatie. Daardoor is het een uitdaging om kennis uit academisch dementieonderzoek, maar ook uit practoraten en lectoraren te laten landen in opleidingen voor zorg en welzijn.

Het beroepsonderwijs zit vol. Naast dementie zijn er meer thema’s die aandacht verdienen. Kansen en ruimte voor de specifieke dementiekennis waar behoefte aan is, zitten vooral in minoren, keuzedelen en de casemanagersopleiding.

Aan de slag met kennis delen? DEMPACT helpt!

DEMPACT kent mensen in het onderwijs, bij de websites waar docenten in beroepsonderwijs informatie ophalen, en bij uitgeverijen van onderwijsmateriaal. Wil jij je kennis delen? DEMPACT denkt mee en brengt je graag in contact.
Wil je zelf ook laagdrempelig sparren met twintig docenten van negen verschillende onderwijsinstellingen? Meld je dan aan voor de Mbo Denktank Dementieonderwijs. Deze komt vier keer per jaar bijeen en biedt een waardevol platform om kennis, ervaringen en ideeën uit te wisselen over dementie in het mbo-onderwijs.

Betrokkenen

Binnen DEMPACT verzamelde Carlijn Lensink de kennis over het beroepsonderwijs. Voor meer informatie of inzage in het rapport: contact Carlijn.

De docenten die QoLEAD bezochten kwamen van ROC Mondriaan Rotterdam en het Universitair Kennisnetwerk Ouderenzorg Nijmegen (UKON).

• ROC Mondriaan: dr. Cindy Spronsen (practoraat) vertelde behalve over het onderwijs ook over haar onderzoek naar beroepsonderwijs over dementie. Onderdeel hiervan was een 2-daags verblijf op een verpleeghuisafdeling voor mensen met dementie.
• UKON: drs. Charlotte van Corven (netwerkcoördinator) en drs. Janneke van der Hoeven (linking-pin UKON en docent ROC Nijmegen). Zij vertelden over de werkwijze van het UKON en hoe zij kennisproducten van UKON integreren in het beroepsonderwijs.