Zes randvoorwaarden voor implementatie

Resultaten implementeren is belangrijk, maar de realiteit is: je doet het er niet ‘even’ bij. En je kunt het ook niet helemaal zelf. Met deze randvoorwaarden krijg je je traject wel (weer) goed in de startblokken.

Even vooraf: iedereen heeft het erover maar wat houdt implementatie eigenlijk in, binnen sociaal-psychologisch dementieonderzoek?

Verandering die zorg of ondersteuning verbetert

In elk geval méér dan ‘iets onder de aandacht brengen’. Namelijk: verandering teweegbrengen in de praktijk. Zorgen dat een professional anders handelt dan daarvoor. En dan op zo’n manier, dat de dementiezorg of ondersteuning verbetert. Daarvoor is het cruciaal dat hetgeen je wilt implementeren:

• belangrijk is voor de doelgroep
• past bij de bestaande werkwijze
• een probleem oplost dat professionals zelf prangend vinden
• praktisch uitvoerbaar is met de beschikbare middelen en tijd.

Hieruit volgen de randvoorwaarden waar jij invloed op hebt.

Je hoeft het niet alleen te doen

Implementatie duurt vaak langer dan je onderzoek. Dat maakt implementatie een gedeelde verantwoordelijkheid. Je hoeft dit traject dus niet helemaal alleen te doen.

De ‘gebruikers’ van je resultaten voeren de dagelijkse-praktijkverandering uiteindelijk in. Maar als onderzoeker faciliteer je, ondersteun je en creëer je draagvlak in het traject daarvóór. Voor die beginfase zijn onderzoekers dus verantwoordelijk. Implementatie start daarmee dus niet aan het eind, maar aan het begin van elk onderzoek. Dan moet je al bedenken: wie gaat jouw kennis/onderzoek/tool straks gebruiken? Wat hebben zij nodig om het straks effectief in te zetten?

To do: 6 randvoorwaarden

Jouw belangrijkste taak in dit traject, is het op orde brengen van de randvoorwaarden voor implementatie van je onderzoek. Afhankelijk van je resultaat, praktijkveld en persoonlijke ambities, kun je vervolgens zelf delen van de voorbereiding en begeleiding doen, of andere organisaties betrekken, zoals implementatiedeskundigen van Vilans en/of ZonMw.

1. Werk aan zaken die ertoe doen

Geef antwoord op één of meer problemen die leven in de praktijk. Anders gezegd: werk aan zaken die ertoe doen, en voorkom dat je een antwoord komt brengen op een vraag die niemand stelt.

2. Werk vanaf het begin met álle betrokkenen

Ga vanaf de start van je project in zee met alle relevante (ervarings)deskundigen en organisaties. Dat zijn er mogelijk meer dan je denkt.

Als je je doelgroepen (gebruikers en ervaringsdeskundigen) meteen betrekt, krijg je de benodigde informatie boven tafel én creëer je noodzakelijk draagvlak en eigenaarschap. Dat kan bijvoorbeeld door gezamenlijk doelen te formuleren en feedbackrondes te organiseren. Weet je niet goed hoe je je doelgroep(en) bereikt? Check Eerste hulp bij doelgroepparticipatie.

Check ook welke organisaties je implementatietraject kunnen ondersteunen, via Jouw impactpartners.

3. Reflecteer op bias

Wees je bewust van eventuele aannames en bias. Zo zorg je dat je resultaat straks toepasbaar is voor iedereen die er baat bij kan hebben. Is je gebruiker een bepaalde zorgverlener? Check of je uitgaat van een (of meer) juist(e) opleidingsniveau(s). En ga na of je wel alle groepen bij je onderzoek hebt betrokken voor wie het relevant is. Denk zeker aan vaak vergeten groepen zoals mensen met dementie én een migratieachtergrond, laaggeletterdheid of laag inkomen. Denk daarbij in mogelijkheden: een focusgroep van 30 mensen is niet altijd nodig. 1 op 1 ligt soms meer voor de hand. Dubbelcheck of al je data (nog steeds) kloppend is.

Ook dit hoef je niet alleen te doen, vraag gerust advies bij Loket ervaringskennis & participatie.

4. Maak je resultaat bruikbaar

Vertaal wetenschappelijke resultaten naar een vorm die bruikbaar is voor de praktijk. Dat lukt het best via co-creatie. Doe dit wel zo, dat je eindproduct geschikt is voor de hele organisatie of branche, zodat ook andere locaties/afdelingen dit eenvoudig kunnen aanpassen naar hun situatie. Maak dus generieke half-fabricaten en houd in je achterhoofd dat elke organisatie eigen werkwijzen heeft.

5. Sta klaar voor de start

Stem met je team en je kennisinstelling af, welke stappen en procedures nodig zijn voordat je zorgtool, klinische vragenlijst of technologie naar de praktijk kan. Moet je intellectueel eigendom vastleggen? Geldt de Medical Device Regulation voor jou? Haak bijvoorbeeld de juridische afdeling aan of een Technology Transfer Office.

6. Evalueer in korte cycli

Evalueer elke stap die je maakt. Zo ontstaan korte cycli. Dat houdt het proces beheersbaar en je ontdekt zo de (praktische) hobbels waarop je implementatie anders later zou kunnen stranden. Een goed voorbeeld waarbij gebruik werd gemaakt van dergelijke korte cycli, is de ontwikkeling van de Knuffelpop met hartslag.

Wanneer is je implementatie klaar?

Daar bestaat geen juist antwoord op. Tip: stel vooraf een doel met je team en kies iets waar je gezamenlijk invloed op hebt. Is je missie pas geslaagd wanneer gebruikers jouw resultaat gebruiken in de praktijk? Of ben je ook tevreden als je sterke startblokken hebt gecreëerd, waardoor anderen je resultaat verder kunnen brengen?

Meer lezen

• Vilans.nl: implementatietoolkit voor in de zorg
• Movisie.nl: toolkit implementatie voor welzijnswerk
• Alzheimer-nederland.nl: tips voor impactvol onderzoek
• Zorgvoorinnoveren.nl: verzamelpagina met implementatie-tips
• Kwf.nl: toolkit voor onderzoekers die werken aan klinische toepassingen
• Nwo.nl: Impact Plan-Benadering, een strategie die de kans op impact vergroot via interacties
• ZonMw.nl: ondersteuning bij implementatie