Zes randvoorwaarden voor implementatie

Je resultaten van dementieonderzoek implementeren is belangrijk, maar de realiteit is: je doet het er niet ‘even’ bij. En je kunt het ook niet helemaal zelf. Met deze randvoorwaarden krijg je het traject wel (weer) goed in de startblokken.

1. Werk aan zaken die ertoe doen

2. Werk vanaf het begin met álle betrokkenen

3. Reflecteer op bias

4. Maak je resultaat bruikbaar

5. Sta klaar voor de start

6. Evalueer in korte cycli

Verandering die zorg of ondersteuning verbetert

Even vooraf: iedereen praat erover, maar wat houdt implementatie eigenlijk in, binnen sociaal-psychologisch dementieonderzoek?

In elk geval méér dan ‘iets onder de aandacht brengen’. Namelijk: verandering teweegbrengen in de praktijk. Zorgen dat een professional anders handelt dan daarvoor. En dan op zo’n manier, dat de dementiezorg of -ondersteuning verbetert. Daarvoor is het cruciaal dat hetgeen je wilt implementeren:

• belangrijk is voor de doelgroep;
• past bij de bestaande werkwijze;
• een probleem oplost dat professionals zelf prangend vinden;
• praktisch uitvoerbaar is (voldoende tijd en middelen).

Je hoeft het niet alleen te doen

Implementatie duurt vaak langer dan je onderzoek. Dat maakt implementatie een gedeelde verantwoordelijkheid. Je hoeft dit traject dus niet alleen te doen. Afhankelijk van je resultaat, praktijkveld en persoonlijke ambities, kun je onderdelen van de voorbereiding en begeleiding zelf doen of via andere organisaties, zoals implementatiedeskundigen van Vilans en/of ZonMw.

De ‘gebruikers’ van je resultaten voeren de dagelijkse-praktijkverandering uiteindelijk in.

Dit doe je wel

Als onderzoeker faciliteer je, ondersteun je en creëer je draagvlak in het traject daarvóór. Voor die beginfase zijn onderzoekers dus verantwoordelijk. Implementatie start dus niet aan het eind, maar aan het begin van elk onderzoek. Dan moet je al bedenken: wie gaat jouw kennis/onderzoek/tool straks gebruiken? Wat hebben zij nodig om het straks effectief in te zetten?

To do: 6 randvoorwaarden

Jouw belangrijkste taak in dit traject, is het op orde brengen van de randvoorwaarden voor implementatie van je onderzoek.

1. Werk aan zaken die ertoe doen

Geef antwoord op één of meer problemen die leven in de praktijk. Anders gezegd: werk aan zaken die ertoe doen, en voorkom dat je een antwoord komt brengen op een vraag die niemand stelt.

2. Werk vanaf het begin met álle betrokkenen

Ga vanaf de start van je project in zee met alle relevante (ervarings)deskundigen en organisaties. Dat zijn er mogelijk meer dan je denkt.

Als je je doelgroepen (gebruikers en ervaringsdeskundigen) meteen betrekt, krijg je de benodigde informatie boven tafel én creëer je noodzakelijk draagvlak en eigenaarschap. Dat kan bijvoorbeeld door gezamenlijk doelen te formuleren en feedbackrondes te organiseren. Weet je niet goed hoe je je doelgroep(en) bereikt? Check Eerste hulp bij doelgroepparticipatie.

Check ook welke organisaties je implementatietraject kunnen ondersteunen, via Jouw impactpartners.

3. Reflecteer op bias

Wees je bewust van eventuele aannames en bias. Zo zorg je dat je resultaat straks toepasbaar is voor iedereen die er baat bij kan hebben. Is je gebruiker een bepaalde zorgverlener? Check of je uitgaat van juiste niveau(s) van opleiding. En ga na of je bij je onderzoek wel alle groepen hebt betrokken voor wie het relevant is. Vaak vergeten groepen zijn mensen met dementie én een migratieachtergrond, laaggeletterdheid of laag inkomen. Denk daarbij in mogelijkheden: een focusgroep van 30 mensen is niet altijd nodig. 1 op 1 ligt soms meer voor de hand. Dubbelcheck of alle data die je al hebt, (nog steeds) inclusief is en geen blinde vlekken bevat.

Tip: vraag gerust advies bij Loket ervaringskennis & participatie.

4. Maak je resultaat bruikbaar

Vertaal wetenschappelijke resultaten naar een vorm die bruikbaar is voor de praktijk. Dat lukt het best via co-creatie. Doe dit wel zo, dat je eindproduct geschikt is voor de hele organisatie of branche, zodat ook andere locaties/afdelingen dit eenvoudig kunnen aanpassen naar hun situatie. Maak dus generieke half-fabricaten en houd in je achterhoofd dat elke organisatie eigen werkwijzen heeft.

5. Sta klaar voor de start

Stem met je team en je kennisinstelling af, welke stappen en procedures nodig zijn voordat je zorgtool, klinische vragenlijst of technologie naar de praktijk kan. Moet je intellectueel eigendom vastleggen? Geldt de Medical Device Regulation voor jou? Haak bijvoorbeeld de juridische afdeling aan of een Technology Transfer Office.

6. Evalueer in korte cycli

Evalueer elke stap die je maakt. Zo ontstaan korte cycli. Dat houdt het proces beheersbaar en je ontdekt zo de (praktische) hobbels waarop je implementatie anders later zou kunnen stranden. Een goed voorbeeld waarbij gebruik werd gemaakt van dergelijke korte cycli, is de ontwikkeling van de Knuffelpop met hartslag.

Wanneer is je implementatie klaar?

Daar bestaat geen juist antwoord op. Tip: stel vooraf een doel met je team en kies iets waar jullie ook invloed op hebben.

Is je missie pas geslaagd als jouw resultaat wordt gebruikt in de praktijk? Of mag je tevreden zijn als je jouw traject effectief aflegt, en het stokje doorgeeft – zodat anderen je onderzoek een stap dichter bij de praktijk brengen?

Meer lezen

• Vilans.nl: 5 implementatietoolkits voor technologie in de zorg
• Movisie.nl: toolkit implementatie voor welzijnswerk
• Alzheimer-nederland.nl: tips voor impactvol onderzoek
• Zorgvoorinnoveren.nl: verzamelpagina met implementatie-tips
• Kwf.nl: toolkit voor onderzoekers die werken aan klinische toepassingen
• Nwo.nl: Impact Plan-Benadering, een strategie die de kans op impact vergroot via interacties
• ZonMw.nl: ondersteuning bij implementatie