Wie werken samen in SPREAD+?

SPREAD+ is een samenwerking van 12 kennisinstellingen. Het valt onder het Onderzoeksprogramma Dementie. SPREAD+ wordt betaald door ZonMW en Health~Holland.

Vanuit deze samenwerking sluiten er later ook nieuwe partners en bedrijven aan bij het basisconsortium.

Wie is wie?

Prof. dr. Marjolein de Vugt (Alzheimer Centrum Limburg) is de zogeheten Principal Investigator van SPREAD+ en leidt het consortium.

Mede-projectleiders zijn prof. dr. Debby Gerritsen (wetenschappelijk manager; RadboudUMC/UKON) en dr. ir. Simone de Bruin (implementatiemanager; Hogeschool Windesheim). Wijlen prof. dr. Sytse Zuidema was innovatiemanager (Universitair Netwerk Ouderenzorg UMC Groningen).

Het onderzoek is verdeeld over 7 zogeheten werkpakketten (daarover lees je meer op Wat voor onderzoek). Die staan onder leiding van:

1. prof. dr. Marjolein de Vugt
2. dr. Roeslan Leontjevas (RadboudUMC/UKON en Open Universiteit)
3. prof. dr. Marjolein de Vugt
4. dr. Dika Luijendijk (UMCG)
5. dr. Sarah Janus (UMCG)
6. dr. Michael Echteld (Pharos)
7. dr. ir. Simone de Bruin

Dr. Sietske Sikkes (VUmc) is verantwoordelijk voor dataharmonisatie en datamanagement. Dr. Sascha Bolt (Tranzo, Tilburg University) richt zich op co-creatie en doelgroepenparticipatie.

Samenwerkingspartners

Deze organisaties werken samen in SPREAD+:

• Alzheimer Centrum Limburg, hoofdaanvrager
• Radboudumc Alzheimer Centrum/UKON
• Universitair Netwerk Ouderenzorg UMC Groningen
• Hogeschool Windesheim
• Universiteit Tilburg
• Trimbos Instituut
• Alzheimer Centrum Amsterdam
• Alzheimer Centrum Groningen
• Expertisecentrum Pharos Hogeschool Zuyd
• Hogeschool Utrecht
• Hogeschool InHolland
• Erasmus Alzheimer Centrum

Meer lezen

• Zonmw.nl: over het Onderzoeksprogramma Dementie.
• IM Sytse Zuidema: umcg.nl

Beter leven met dementie: wat werkt voor wie en wanneer?

Er zijn veel interventies bij dementie die bewezen werken, maar amper worden ingezet. Ze sluiten namelijk niet goed aan op de wensen van mensen met dementie. SPREAD+ wil dit verbeteren.

SPREAD+ wil onderzoek, onderwijs en praktijk samen brengen. Het onderzoek bestaat uit zeven zogeheten werkpakketten. Elk heeft een eigen focus, maar draagt bij aan hetzelfde doel: passende zorg realiseren, op de juiste plek, op het juiste moment.

Binnen werkpakket 2, 3 en 4 worden nieuwe interventies uitgewerkt of bestaande interventies doorontwikkeld. Werkpakket 1, 5, 6 en 7 zijn meer overkoepelend, met aandacht voor onder andere het gebruik van technologie, inclusiviteit, kennisdeling en implementatie.

Sterke basis, betere resultaten

Een van de zaken die het succes en toepasbaarheid bepalen van onderzoek is het betrekken van de doelgroepen. Dit is (samen met andere organisatorisch randvoorwaarden) onderdeel van werkpakket 1. Hoe zorg je dat doelgroepen op een goede manier kunnen meedenken? Wat zijn de wensen en behoeften van de doelgroep? En welke hebben prioriteit? Maar ook: hoe verzamel en beheer je alle (persoonlijke) data slim en op de juiste manier?

Wat is nodig voor welzijn?

Wat hebben mensen met dementie, hun mantelzorgers en zorgprofessionals eigenlijk nodig om goed in hun vel te (blijven) zitten? Welke dingen hebben daar invloed op? En welke daarvan kun je verbeteren? Daar begint SPREAD+ mee in werkpakket 2: in kaart brengen wat belangrijk is. Daarna wordt gekeken welke bestaande interventies kunnen helpen én wat er nodig is om die in de praktijk te gebruiken.

Leefstijl: wat werkt voor wie?

Wat je eet, hoe actief je bent en hoe je woonomgeving eruitziet: je leefstijl en je omgeving hebben invloed op hoe goed je je voelt. Daarom gaan onderzoekers in werkpakket 3 in gesprek met mensen met dementie, hun mantelzorgers en zorgprofessionals. Wat helpt hen in het dagelijks leven en wat juist niet? Denk bijvoorbeeld aan sociale contacten, dagelijkse routines en de inrichting van de leefomgeving. Zo willen SPREAD+-onderzoekers leefstijlinterventies vinden (of verbeteren) die echt aansluiten bij wat de doelgroep nodig heeft.

Crisissituaties voorkomen

Crisissituaties, zoals spoedopnames, en gezondheidsproblemen bij mensen met dementie wil je het liefst voorkomen. Hoe kun je problemen eerder signaleren? En hoe regel je dat zorg altijd goed bij iemand aansluit? SPREAD+ onderzoekt in werkpakket 4 wat zorgprofessionals en casemanagers nodig hebben, om mensen met dementie zo gezond en veilig mogelijk te kunnen ondersteunen. Denk aan zaken zoals medicijngebruik, valpreventie en omgaan met gedragsveranderingen. Deze informatie helpt de onderzoekers om interventies (beter) aan te laten sluiten op de zorgpraktijk.

Technologie: bruikbaar en aantrekkelijk

Er is al veel technologie die kan helpen bij dementie. Toch wordt die in de praktijk nog niet veel gebruikt. In werkpakket 5 onderzoekt SPREAD+ waarom dat zo is. Wanneer zijn zulke interventies met technologische tools echt van meerwaarde? Voor wie en in welke situatie? En wat is er nodig om ze wél te laten aansluiten bij de wensen van mensen met dementie, hun mantelzorgers en zorgprofessionals?

Interventies inclusief maken

Veel interventies zijn gemaakt voor ‘de gemiddelde Nederlander’. Maar wat als jouw achtergrond, cultuur of situatie daar helemaal niet bij past? SPREAD+ onderzoekt in werkpakket 6 hoe je interventies beter kunt laten aansluiten bij mensen met verschillende achtergronden. Zodat iedereen met dementie passende hulp krijgt.

Aansluiten bij onderwijs

Als een innovatie niet aansluit bij de praktijk, is de kans klein dat zorgprofessionals ermee aan de slag kunnen. SPREAD+ onderzoekt daarom in werkpakket 7 wat zorgverleners nodig hebben om te leren. Over welke onderwerpen moet het gaan en op welke manier?
SPREAD+ kijkt ook hoe je nieuwe kennis echt kunt gebruiken in het onderwijs en in de praktijk. In Nederland bestaan al veel leergemeenschappen, vol waardevolle kennis. Maar die kennis wordt nog te weinig met elkaar gedeeld. Hoe kunnen we die beter met elkaar verbinden? SPREAD+ gaat zich inzetten voor een leernetwerk waarin professionals samen blijven leren én vernieuwende ideeën sneller hun weg vinden naar de praktijk.

En SPREAD+ wil nog een stap verder. Goede interventies breder verspreiden. Er zijn namelijk veel goede interventies, maar die blijven vaak hangen op één plek. SPREAD+ onderzoekt hoe je zulke successen beter kunt verspreiden. Zodat meer mensen ervan kunnen profiteren.

Benieuwd naar concrete resultaten van dit onderzoek? Lees dan Wat levert het op.

Diverse methodes, altijd mét de mensen waar het om gaat

SPREAD+ onderzoekt psychosociale en technologische interventies met name via psychosociaal onderzoek en haalbaarheidsstudies.

Daarnaast gebruikt SPREAD+ interviews, vragenlijsten, observaties en focusgroepen om te begrijpen wat er nodig is om interventies te laten aansluiten bij de praktijk.

Het onderzoek van SPREAD+ is praktijkgericht. Onderzoekers werken vrijwel altijd samen met de mensen voor wie de interventies bedoeld zijn: mensen met dementie, hun mantelzorgers en zorgprofessionals.

Psychosociaal onderzoek

Wat helpt om je goed te voelen? Wat heb je nodig om prettig te leven met dementie? Voor antwoord op deze vragen spreken onderzoekers met mensen met dementie, hun mantelzorgers en zorgprofessionals. Ook kijkt SPREAD+ naar andere manieren om hierachter te komen, zoals vragenlijsten die mensen zelf invullen en observaties in de praktijk. Door goed te luisteren en terugkerende patronen te herkennen, vinden onderzoekers antwoorden.

Inventarisatie van risico’s en knelpunten

SPREAD+ zet risico’s en verbetermogelijkheden van de zorg op een rij, om uit te vinden wat zorgprofessionals en casemanagers nodig hebben om mensen met dementie zo gezond en veilig mogelijk te kunnen ondersteunen. Bijvoorbeeld als iemand met dementie met spoed naar het ziekenhuis moet. Of in situaties waarin de zorg niet goed aansluit.

Onderzoekers gebruiken hiervoor interviews, vragenlijsten en praktijkobservaties, om na te gaan wat er beter kan.

Haalbaarheidsstudies

In zogeheten haalbaarheidsstudies onderzoekt SPREAD+ of psychosociale en technologische interventies behalve in theorie, ook in de praktijk werken. Zijn ze bruikbaar in het dagelijks leven van mensen met dementie en hun naasten? Sluiten ze aan bij hoe zorgprofessionals werken? Hebben professionals er vertrouwen in en willen ze ermee aan de slag? Die vragen staan centraal. De exacte methoden om dit te meten, worden bepaald als de haalbaarheidsstudies gaan starten.

Casestudies, interviews en focusgroepen

Het onderzoek naar de wat er nodig is om interventies inclusiever en duurzamer te maken, gebeurt onder andere via case studies, interviews en focusgroepen. Bijvoorbeeld met mensen met een migratieachtergrond, beperkte gezondheidsvaardigheden of een klein sociaal netwerk.

Werksessies en netwerk

Om kennis persoonlijk in zorgpraktijk en -onderwijs te krijgen, organiseert SPREAD+ samen met zorgopleidingen werksessies; ook bouwt SPREAD+ het aan een landelijk lerend netwerk. Zo stroomt nieuwe kennis sneller door naar toekomstige professionals. SPREAD+ werkt met betrokken partijen samen voor het onderzoek en het bevorderen van toepassing van werkzame interventies.

Samenwerking met de doelgroepen

De ervaring van mensen met dementie, hun mantelzorgers en zorgprofessionals is onmisbaar voor onderzoek van SPREAD+. Onderzoekers sluiten aan bij bestaande netwerken, gaan naar ontmoetingsplekken en komen bij mensen thuis. SPREAD+ werkt niet met een centrale doelgroepencommissie, maar via lokaal maatwerk: per regio kijkt SPREAD+ welke mensen en bijbehorende organisaties betrokken kunnen worden. Om ervaringen en behoeftes in kaart te brengen, betrekt SPREAD+ doelgroepen bijvoorbeeld via focusgroepen. Zo werkt SPREAD+ stap voor stap samen aan betere interventies.

Advies door experts

In een zogeheten Expert & Adviescommissie zitten prof. Hilde Verbeek (voorzitter) en deskundigen uit verschillende domeinen, zoals de dementiezorg, psychosociaal onderzoek, het bedrijfsleven, implementatiekunde, methodologie en technologie. Zij komen een paar keer per jaar bij elkaar voor reflectie, advies en ze denken mee over de aanpak en rapportage.

Praktische kennis voor betere dementiezorg

SPREAD+ levert praktisch bruikbare kennis op. Denk aan aanbevelingen, toolkits, trainingen en richtlijnen, ontwikkeld voor en mét mensen met dementie, hun mantelzorgers en zorgprofessionals.

Of alles precies zo wordt opgeleverd als bedacht, hangt natuurlijk af van het verloop van het onderzoek. Maar dit is de stand van zaken.

Wetenschappelijke publicaties

De thema’s sluiten aan bij wat er speelt in de praktijk. SPREAD+ wil een aantal wetenschappelijke publicaties hierover schrijven. Hoe zorg je ervoor dat iemand met dementie zich goed voelt? Wat helpt bij een gezonde leefstijl? Hoe zet je technologie veilig in? En hoe zorg je dat niemand buiten de boot valt? Zo kunnen andere onderzoekers en interventie-ontwikkelaars die kennis weer gebruiken.

Inzicht in ontbrekende interventies

SPREAD+ heeft gewerkt aan een literatuuroverzicht van bestaande interventies, en gekeken welke behoeftes er zijn. Mensen met dementie, hun naasten en zorgprofessionals gaven vervolgens aan welke behoeftes zij belangrijk vinden in de praktijk. Deze uitkomsten wordt nu nog vooral intern gebruikt, maar het is de bedoeling om die later ook met anderen te delen. Zo kunnen onderzoekers opsporen wat er nog ontbreekt in het aanbod van interventies; daarna kunnen degenen die interventies maken en verspreiden (onderzoekers, zorgorganisaties en beleidsmakers) hun aanbod beter aansluiten bij wat de doelgroep écht nodig heeft.

Anderen leren wat wel werkt

Tijdens het project leert SPREAD+ veel over wat wel en niet werkt in de praktijk. Die lessen willen de onderzoekers graag breder delen met zorgprofessionals en beleidsmakers die ermee aan de slag willen; maar dan in een vorm die handig bruikbaar is. Een statisch rapport op een website verdwijnt bijvoorbeeld al snel uit beeld. Daarom werkt SPREAD+ aan een passende vorm, zoals een interactieve pdf waarin je makkelijk kunt filteren op doelgroep, setting of type interventie. SPREAD+ wil dat in de toekomst dan blijven aanvullen met inzichten uit onderzoek en de praktijk.

Verder werkt SPREAD+ aan een set praktische handvatten (een toolkit) voor inclusief onderzoek.

Aanbevelingen voor opleidingen

SPREAD+ ontwikkelt aanbevelingen en deelt geleerde lessen voor de praktijk. Het doel is om actuele kennis over dementie een plek te geven in het onderwijs. Omdat docenten vaak zelf bepalen hoe zij lessen invullen, bijvoorbeeld over ouderenzorg, helpt SPREAD+ hen op weg met inspirerende voorbeelden en praktische lessen over dementie. Ook is er gewerkt aan een bundeling van ervaringen uit leergemeenschappen, met zeven lessen over samenwerking tussen praktijk, onderzoek en onderwijs, gepubliceerd op alzheimer-nederland.nl.